त्रिविको कानुनले अवैध मान्ने समकक्षता बोकेर साढे १४ वर्षदेखि लाभको पदमा गभर्नर अधिकारी

नवीन ढुंगाना

काठमाडौँ । शम्मर पाठक (नाम परिवर्तन) नेपालको एक ख्यातिप्राप्त निजी कम्पनीमा १८ वर्षदेखि कार्यरत छन् । गत वर्ष उनलाई कम्पनी व्यवस्थापनले बढुवा गरेर प्रबन्धक तहमा नियुक्रिका लागि सिफारिस गर्ने भन्दै स्नातकोत्तर उपाधिको शैक्षिक योग्यता माग गर्यो ।

पाठकले आफूसँग भएको ‘सीए’ को उपाधि कम्पनी बोर्डमा पठाए । तर, बोर्डले उनीसँग समकक्षता माग ग¥यो । पाठक समकक्षताका लागि त्रिभुवन विश्वविद्यालय पुगे । विश्वविद्यालयको समकक्षता निर्धारण गर्ने पाठ्यक्रम विकास केन्द्रले पाठकलाई समकक्षता दिन नमिल्ने बतायो । उनले पाठ्यक्रमलाई सोधे, किन ? जवाफ आयो ‘तपाईँले पढेको ‘सीए’ व्यवसायिक डिग्री हो । यो प्राज्ञिक डिग्री होइन । त्रिविले शैक्षिक र प्राज्ञिक बाहेकका पाठ्याक्रमका विषयलाई समकक्षता जारी गर्दैन ।

यो त्रिविको कानुनमा पर्दैन ।’ पाठकले आफू जस्तै स्नातक अध्ययन सकेर सीए पास गरेका केही पुरानाले स्नातकोत्तर समकक्षता पाएको जिकिर गरे । तर, त्रिविको पाठ्यक्रमका अधिकारी त्यो मान्न तयार भएनन् । उनी पुगे केन्द्रका प्रमुख प्रा.डा. पारसनाथ यादवको कार्यकक्षमा ।

पाठकले आफ्नो सबै समस्या यादवलाई सुनाए । डा. यादवले सबै कुरा सुने तर त्रिभुवन विश्वविद्यालय संगठन तथा शैक्षिक प्रशासन सम्बन्धी नियम २०५० र संशोधन २०७७ असोज (रातो किताब) को नियमले त्रिविबाट समकक्षता जारी हुन नसक्ने बताए । यादवले पनि सीए शैक्षिक र प्राज्ञिक डिग्री नभएको बताए । 

सीए सकिएपछि पढाइ पुग्छ भनेर बसेका पाठक कम्पनीको उच्च नेतृत्वमा पुग्ने मुखैमा आएर भने रोकिन पुगे । आफ्नो कम्पनीमा प्रबन्धक तहमा बढुवा हुन सीएको योग्यताले नपाएपछि उनले गत वर्ष नै त्रिवि अन्तर्गतकै एक क्याम्पसमा एमबीए भर्ना भएर पढाइ अघि बढाइरहेका छन् । ‘पहिले समकक्षता पाइन्थ्यो अरे, तर, अहिले नपाइने रहेछ’ पाठकले सिधाकुरासँग भने,‘अब एमबीए सकिएपछि बढुवा खाउँला ।’

तर, उनलाई एउटा प्रश्नले सधैँ घोच्छ । समान योग्यताका कोही मानिसले त्यसो भए कसरी समकक्षता पाए त ? 

निजी कम्पनीको प्रबन्धक तहको पदमा बढुवाका लागि ‘सीए’को समकक्षता नपाएका पाठक एक जान मात्रै छैनन् र होइनन् । तर, पाठकका जस्तै ‘सीए’ को सर्टिफिकेट भएका महाप्रसाद अधिकारी त्यसैलाई स्नातकोत्तर (एम कम) मानेर नेपाल राष्ट्र बैंक हाँकिरहेका छन् ।


स्नातक अध्ययनपछि गरेको ‘सीए’ पासलाई स्नातकोत्तरको शैक्षिक÷प्राज्ञिक डिग्री सरह समकक्षता गराएका अधिकारीले सोही योग्यता देखाएर नेपाल राष्ट्र बैंकको डेपुटी गर्भनर (५ वर्ष), लगानी बोर्डको कार्यकारी निर्देशक (५ वर्ष ११ महिना) र फेरि नेपाल राष्ट्र बैंकको गर्भनर भएर साढे ३ वर्षसमेत गरेर कुल साढे १४ वर्ष लाभको पद लिइसकेका छन् । एउटै शंकास्पद योग्यतामा टेकेर डेढ दशकदेखि लाभको पदमा अधिकारी आसिन देखिन्छन् । 

गभर्नरले कसरी पए ‘स्नातक + सीए’ लाई ‘एम कम’ को समकक्षता ?

बि.स.२०६७ साल असारमा त्रिविको पाठ्यक्रम विकास केन्द्रले समकक्षता निर्धारण सम्बन्धमा एउटा कार्यविधि तयार गर्यो । शैक्षिक समकक्षता सम्बन्धी उक्त कार्यविधि तत्कालिन कार्यकारी निर्देशक डा.केशवकुमार श्रेष्ठले तयार गरेका थिए ।

उक्त निर्देशिकामा विश्वभरका विभिन्न विश्वविद्यायलका पाठ्यक्रमको समकक्षता निर्धारण गर्दा भोलुम १६९ मा ‘द इन्स्टिच्युट अफ चाटर्ड एकाउन्टेन्ट अफ इन्डिया’ बाट स्नातक प्लस चाटर्ड एकाउन्टेन्सी गरेको खण्डमा ‘एम कम’ सरह मान्यता हुने भन्ने उल्लेख छ । 

विश्वविद्यालयको पाठ्यक्रम विकास केन्द्रका अनुसार यो कार्यविधिमा टेकेर ‘द इन्स्टिच्युट अफ चार्टर्ड एकाउन्टेन्ट अफ इन्डिया’ बाट सीए पढेका सीमित व्यक्तिहरुले समकक्षता लिएको त्रिविको अभिलेखमा देखिएको छ । यसरी समकक्षता पाउनेहरुमा हालका गर्भनर महाप्रसाद अधिकारी, यस अघि नेपाल राष्ट्र बैंकमा सञ्चालक रहेका बालकृष्णमान सिंह लगायत राजनीतिक छत्र छायाँमा बसेर लाभका पद ओगट्नेहरु छन् । 

नेपाल तथा भारत वा तेस्रो देशका विभिन्न इन्स्टिच्युटमा सीए पढाइ हुने भए पनि त्रिविको कार्यविधिमा नियतबस ‘द इन्स्टिच्युट अफ चार्टर्ड एकाउन्टेन्ट अफ इन्डिया’ को सीएलाई मात्रै ‘एम कम’ को मान्यता दिने निर्णय भएको थियो । 

त्रिविको प्राज्ञिक परिषद्बाट पारित भएर जारी भएको समकक्षता २०७८ असार २१ मा आएर भने अवैध भन्दै रोकिएको थियो । २०७८ असार २१ गते विश्वविद्यालयको व्यवस्थापन संकाय र पाठ्यक्रम विकास केन्द्रले समकक्षता रोक्ने निर्णय गरेको थियो । व्यवस्थापन संकायका डिन प्रा.डा. डिल्लीराज शर्मा र पाठ्यक्रम विकास केन्द्रका कार्यकारी निर्देशक प्रा.डा. पारसनाथ यादवले त्रिवि प्राज्ञिक परिषद्लाई पत्राचार गर्दै समकक्षता रोकेका थिए । 

समकक्षता रोकेपछि त्रिवि व्यवस्थापन संकायले एक समिति गठन गरेर स्नातक सरह समकक्षताका लागि भने सीएको पाठ्याक्रममा क्रेडिट आवर थप्ने र रिसर्चसहितको थप १५० पूर्णाङ्कको पाठ्यक्रम थप गर्ने प्रस्ताव त्रिवि प्राज्ञिक परिषद्मा गरेको थियो । तर, स्नातक गरेर सीए गरेको खण्डमा स्नातकोत्तर सरहको मान्यता कुनै हालतमा कानुनी नहुने संकायको दाबी प्रस्तावमा छ । 

कति हो गभर्नर महाप्रसाद अधिकारीको शैक्षिक योग्यता ? 

पाठ्यक्रम विकास केन्द्रले विश्वविद्यालय शिक्षा परिषद्मा पठाएको प्रस्तावको पत्रअनुसार नेपालबाट प्रविणता प्रमाणपत्र तह उत्र्तीण गरी भारत वा अन्य मुलुकबाट सीए पास गरेर पुनः नेपाल आएर त्रिविबाटै स्नातक गरेको खण्डमा समकक्षता गराउन पर्दैन । तर, त्रिविबाहेकबाट स्नातक गरेको खण्डमा भने स्नातक सरह समकक्षता त्रिविले गराउँछ ।

तर, स्नातक पास गरेर अन्य मुलुकबाट सीए गरेको खण्डमा स्नातकोत्तरको समकक्षता दिन नसकिने निर्णय त्रिविको प्राज्ञिक परिषद्ले गरेको छ । त्रिवि स्रोतका अनुसार त्यसैका कारण पछिल्लो ३ वर्षदेखि यस्तो समकक्षता रोकिएको छ । 

महाप्रसादहरुले पाएको समकक्षता अरुलाई किन रोकियो ? 

त्रिविमा कार्यविधि नै बनाएर एउटा मात्रै संस्थाको विद्यार्थीलाई समकक्षता दिइएको भेटिएपछि २०७८ सालमा विश्व विद्यालयको डिन कार्यालय अन्र्तगतको फ्याकल्टी बोर्डले सो अवैध भएको भन्दै रोक्ने निर्णय गरेको थियो ।

विश्वविद्यालयको संगठन तथा शैक्षिक प्रशासन सम्बन्धी नियम २०५० र संशोधन २०७७ असोज (रातो किताब) ले शैक्षिक र प्राज्ञिक डिग्रीलाई मात्रै समकक्षता प्रदान गर्ने स्पष्ट पार्दा पार्दै ‘सीए’ जस्तो व्यवसायिक (भोकेसनल) डिग्रीलाई प्राज्ञिक डिग्रीको मान्यता दिइएको पाइएपछि यस्तो निर्णय गरिएको पाठ्यक्रम विकास केन्द्रका हालका कार्यकारी निर्देशक प्रा.डा.पारसनाथ यादव बताउँछन् ।

‘सीएलाई प्राज्ञिक डिग्री बनाउन सकिन्छ तर यसका लागि ति विद्यार्थीहरुबाट परिक्षा लिएर क्रेडिट आवर थप्नु पर्छ,’ यादव भन्छन् ‘उनीहरु उत्र्तीण भएको खण्डमा मात्रै समकक्षता पाउँछन् । या यसका अरु प्रावधानहरु बनाउन सकिन्छ ।’ 

उनका अनुसार त्रिविमा स्नातकोत्तर उत्र्तीर्ण गर्न विद्यार्थीलाई झण्डै ४ वर्ष लाग्छ । विश्वविद्यालयको डिग्रीलाई कडा नियमन गरिएको हुन्छ  । तर, नियमन नै नभएको पाठ्यक्रमको ‘सीए’ लाई सिधै डीग्रीको मान्यता दिएर विश्वविद्यालयको विद्यार्थीमाथि अन्याय हुने भएर पनि रोकिएको यादव बताउँछन् । यस अघि जारी भएको त्यस्ता समकक्षता फर्जी र केही मानिसलाई पदमा पुर्याउनका लागि बाँडिएको कृतिम प्रमाण पत्र भएको प्रा.डा.यादवको दाबी छ । 


विश्वविद्यालयको व्यवस्थापन संकायका डिन प्राध्यापक डा.डिल्लीराम शर्माका अनुसार एक दुई वटा स्नातकोत्तरको समकक्षता स्नातक प्लस ‘सीए’ लाई मानेर विश्वविद्यालयबाट जारी भएको पाइएको छ । तर,उनी ‘सीए’ विश्वविद्यालयबाट प्रमाणित शैक्षिक डिग्री नभएको बताउँछन् ।

पहिले वितरण भएको यस्तो समकक्षता डिग्रीलाई टेकेर सिधै एमफिल र पीएचडी गर्न सक्ने देखिएपछि डीग्रीको उपदेयता नै समाप्त भएको एक र अर्को त्रिविको कानुनले नै यसलाई निषेध गरेको हुनाले रोकिएको शर्मा बताउँछन् । ‘इन्स्टिच्युटबाट सीए गरेर विश्वविद्यालयले स्नातकोत्तर मान्दिने भएपछि स्नातकोत्तरको शैक्षिक पाठ्याक्रम किन चाहियो ? यसरी कुनै पनि हालतमा स्नातकोत्तर (मास्टर्स) मान्न र समकक्षता दिन सकिदैन । यो त्रिविको कानुनले पनि मिल्दैन ।’ 


त्यसो त त्रिविको कानुन मै नभएको स्नातक प्लस सीएलाई स्नातकोत्तरको मान्यता केही व्यक्तिहरुले त्रिवि चिप्लिएका कारण पाएको विश्वविद्यालयका उपकुलपति प्राध्यापक डा.शिवलाल भुसाल बताउँछन् । 

हिजोका दिनमा त्रिविबाट गल्ती हुँदा यस्तो समकक्षता जारी भएको र यो विषय अदालतबाटै पनि रोकिएको उनी बताउँछन् । यसरी किताबमै तोकेर जारी भएको सीएको समकक्षता सम्बन्धी प्रकाशन विश्व विद्यालयले खारेज गरेको पनि भुसालले प्रष्ट्याए । भुसालका अनुसार यस्तो समकक्षताबारे त्रिविले पूर्व रेक्टरहरुसँग समेत छलफल गरेको थियो ।

‘पूर्वजहरुका अनुसार  १० वर्षअघि यस्तो समकक्षता व्यवस्थापन संकायको ‘एमफिल’ कक्षा सञ्चालनका लागि जारी गरिएको थियो,’ निमित्त उपकुलपति भुसाल भन्छन्,‘तर, त्यसको दुरुपयोग गरेर पद पाउनका लागि प्रयोग गरेको भन्ने सुनियो ।’ पूर्व रेक्टरहरुसँगको छलफलपछि यसरी समकक्षता जारी गर्ने प्रकाशन त्रिविले यस अघि नै खारेज गरेको उनको भनाई छ । ‘त्रिविको कानुनले स्नातक गरेर सीए गरेकालाई स्नातकोत्तरको शैक्षिक र प्राज्ञिक डिग्रीको समकक्षता दिदैन,’ भुसालले भने, ‘ हामीले अहिले रोकेका छौँ तर जारी भएकाको समकक्षात खोज्दै हिँडेका छैनौँ ।

कुनै समकक्षतालाई लिएर मुद्दा नै परेको अवस्थामा विश्वविद्यालयलाई अदालतबाट सोधनी भएको खण्डमा यो मान्यता नदिइएको भनेर जवाफ लेख्छौँ ।’ उपकुलपति भुसालका अनुसार सीएको समकक्षता सम्बन्धमा त्रिविको कानुन र पूर्व रेक्टरसहितको छलफल  र रायबाटै विश्वविद्यालय यो निश्कर्षमा पुगेको हो ।  


त्रिभुवन विश्वविद्यालय संगठन तथा शैक्षिक प्रशासन सम्बन्धी नियम २०५० र संशोधन २०७७ असोज (रातो किताब) ले त्रिविमा अध्यापन हुने बाहेकका स्वदेशी तथा विदेशी विश्व विद्यालयका शैक्षिक र प्राज्ञिक संस्था र तिनका प्रमाण पत्र र उपाधीलाई मात्रै मान्यता र समकक्षता प्रदान गर्ने विश्वविद्यालयले स्पष्ट पारेको छ ।

प्रतिक्रिया

Sidhakura Investigation

कान्तिपुरका सञ्चालक कैलास सिरोहियाको नागरिकतामै कैफियत || Sidhakura Investigation ||

  • कान्तिपुरका सञ्चालक कैलास सिरोहियाको नागरिकतामै कैफियत || Sidhakura Investigation ||
  • वीरगंज मेयरको किर्ते प्रकरणः प्रमाण नष्ट गर्न पञ्जिकरण अधिकारीलाई ५० लाख अफर....
  • १९ वर्षदेखि सरकारी तलब खाएर राजनीति गरिरहेका एमाले केन्द्रिय सदस्य अरविन्द सिंह....
  • प्रचण्डलाई घर, घरबेटीलाई वनमा क्रसर || Sidhakura Investigation || SIDHAKURA ||
  • पराराष्ट्रविद् भेषबहादुर थापाले हडपेको २ रोपनी बढी सरकारी जग्गामा निजी बङ्गला ||....
  • सिधाकुरा फलोअप : अवैध पार्किङबाट उठेको रकम जम्मा गर्ने सहकारीमा छापा मार्दा....
  • वीरगंजका मेयर सिंहको किर्ते प्रकरण :नागरिकता दिलाइएकी युवतिको जन्मदर्तामा पनि किर्ते ||....
  • बालेनले न्यूरोडको पार्किङ हटाउनुको कारण, बिद्यासुन्दरको पालामा भएको करोडौँ भ्र *ष्टाचार ||....
  • १७ औँ गभर्नर योग्यता विवाद–१ || Maha Prasad Adhikari Qualification Dispute ||....
  • नक्कली बाबु बनेर नागरिकता दिने वीरगंजका मेयर के भन्छन् ? || SIDHAKURA....
  • EXCLUSIVE : नक्कली बाबु बनेर वीरगंजका मेयरले नै दिए नागरिकता || SIDHAKURA....
  • गणतन्त्रको दुरुपयोग, ८ बर्षमा ९ हजार अपरा धीलाई माफी || AAM MAAFI....
  • अनुसन्धानका कर्मचारी र न्यायाधीशले गराए गरिबको उठीबास || SIDHAKURA INVESTIGATION ||

The Reporter

‘मलाई ड्रिल मेसिन हानौँ कि आइरनले पोलौँ भनेर सोध्योे, मैले बाँच्ने आशमा....

  • ‘मलाई ड्रिल मेसिन हानौँ कि आइरनले पोलौँ भनेर सोध्योे, मैले बाँच्ने आशमा....
  • सुगर ड्याडीको नकाावभित्र लुकेको अ*क*ल्पनीय अ*प*राध ! || SIDHAKURA ||
  • होसियार ! 'फेसबुकका साथिले भारतमा बेचिदिए' || SIDHAKURA ||
  • पेटको अप्रेसन गर्दा चल्न छोड्यो चित्रप्रसादको खुट्टा, अस्पतालले लापरवाही गरेको आरोप ?....
  • बेल्जियममा बढ्दो चोरी, नेपालीहरुको घर टार्गेटमा || SIDHAKURA ||
  • नाडा अटो शो २०२४ : यस्ता छन् सबैभन्दा सस्ता र महंगा गाडी....
  • श्रीमति र छोरी बचाउन बुद्धको संघर्ष : छोरीको उपचार गर्दागर्दै श्रीमतिको मृगौलामा....
  • ओली र देउवाविरुद्ध ना*राबा*जी गर्नेहरु धमाधम पक्रा*उ || SIDHAKURA ||
  • बालिका बन्धक बनाउने सांसदमाथि अनुसन्धान गर्न प्रहरीको आनाकानी ! || SIDHAKURA ||
  • खोला मिच्न एमालेको दाउ, बालेनकाे प्रतिकार || THE REPORTER || SIDHAKURA ||
  • Private video
  • आफ्नै का_ल बन्यो ममताको प्रेम || Mamata Kafle || SIDHAKURA ||
  • के गठ्ठाघरमा ट्राफिक प्रहरीको गल्ती देखिन्छ ? || SIDHAKURA ||
  • बिग्रिएको श्री एअरलाइन्स-दोष यात्रुलाई ? कमजोरी ढाकछोप यस्तो झुठ! || Shree Airlines....
  • जो*खिमपूर्ण हवाई यात्राः असुरक्षासँगै मुलुककै ब*दनामी|| SIDHAKURA || THE REPORTER ||
  • अण्डामा ठगी : एउटा अण्डाको मूल्य २४ रुपैयाँ ! || SIDHAKURA ||
  • कसरी ख_ स्यो हेलिकप्टर ? || गोठाला गएका स्थानीयले जे देखे...|| SIDHAKURA....
  • पहिलो पटक घटनास्थल पुग्दा जे देखियो...|| DYNASTY HELICOPTER || GROUND ZERO ||
  • चौधरी समूहले स्वीकार्यो वाइवाइको गुणस्तरमा भएको कमजोरी || || SIDHAKURA ||
  • सार्वजनिक बसमा सवार रविलाई यात्रुको प्रश्न, ‘यो स्टण्ट किन् ?’ || SIDHAKURA....
  • रिंकी जैसवाल प्रकरणः घरमा पुग्दा माइती पक्षले जे देखे || Rinki Jaiswal....
  • कुलेश्वरमा बाढी : खाने, बस्ने सबै बगायो, पसल डुबानमा || SIDHAKURA ||
  • स्थलगत रिपोर्टिङ : काठमाडौँमै मध्यरातमा जब घरभित्र बाढी पस्यो... || SIDHAKURA ||
  • डीआईजी मनोज केसीसँग डराएको सत्ता || THE DIG FEAR ||
  • नेपालमा उड्ने ७० जहाज, कुन कति पुराना ? || AGE STUDIES OF....

Current Affairs

सरकारविरुद्ध अनावश्यक हल्ला फैलाउन खोजियाे: प्रधानमन्त्री....

  • सरकारविरुद्ध अनावश्यक हल्ला फैलाउन खोजियाे: प्रधानमन्त्री ओली | Kp Sharma Oli |
  • रास्वपाको सफलता देखेर लखेट्ने काम भएको छ : डिपि अर्याल || SIDHAKURA....
  • टेस्लाको सोरुममा आगलागी | SIDHAKURA |
  • ‘चिकित्सा क्षेत्रमा ब्लण्डर गल्ती गर्ने छुट छैन’ || SIDHAKURA ||
  • पलेशाको भव्य स्वागत || SIDHAKURA ||
  • बालेनलाई सुनिताको प्रश्नः हतारमा निर्णय गर्ने, फुर्सदमा पछुताउने ? || SIDHAKURA ||
  • वडाध्यक्षले मेयर बालेनलाई गोदी मिडिया चलाएको आरोप लगाएपछि... || SIDHAKURA ||
  • काठमाडौँ महानगरपालिकाको कार्यपालिका बैठक LIVE
  • गाउँमा लााास उठाउने कोही भएनन्अनि मनमायाले काँध थापिन् || SIDHAKURA ||
  • २०७९ मा झिल्को बन्यौं, २०८४ मा राँको बनेर आउँछौँः रवि लामिछाने ||....
  • BIG SCAM श्री केश तेल EXPOSE: झुटाे लालच देखाएर लाखाैँ उपभाेक्ताबाट कराेडाैँ....
  • बालेनले गरे नगर प्रहरीको प्रशंसा || SIDHAKURA ||
  • तीनसय वर्ष पुरानो हनुमान नाच.... || SIDHAKURA ||
  • एमाले र माओवादीबीच संसदमा हङ्गगामा || SIDHAKURA ||
  • टुँडिखेलमा नेताको विरोध गर्दा पक्राउ परेको युवालाई तत्काल रिहा गरः रास्वपा सांसद....
  • प्रतिनिधिसभा बैठक LIVE
  • टुँडिखेल घटना जनता जागेको ठुलो घण्टी होः रवि लामिछाने || Rabi Lamichhane....
  • मुकुल ढकाल साधारण सदस्यसमेत नरहने गरी रास्वापाबाट निष्कासित || SIDHAKURA ||
  • टुँडिखेलमा देखिएको नेताप्रतिको जनआक्रोस || SIDHAKURA ||
  • नेताहरुविरुद्ध नारावाजी भएपछि प्रधानमन्त्री ओलीले भने, ‘नयाँ पुस्ताले शिष्टता बिर्सियो’
  • देउवाले मञ्चबाटै सर्वसाधारणलाई भने–‘लाज नभएका बदमासहरु’ || Sher Bahadur Deuwa angry with....
  • ‘अहिलेको सरकार भात–रोटी खान्छ, घूस खाँदैन’–प्रधानमन्त्री ओली || SIDHAKURA ||
  • डेडिकेडेड र ट्रंकलाईनबारे छलफलका क्रममा लेखा समितिमा चर्काचर्की, कसले के भने ?....
  • डेडिकेडेड र ट्रंकलाईन विवाद: ९ वर्षदेखि पैसो नउठाउलेलाई कारबाही गर्नुपर्छ– गोकुल बास्काेटा....
  • नयाँले जथाभावी बोल्छन् भन्ने आरोपछि लेखा समितिमा कड्किए हरि ढकाल || SIDHAKURA....