काठमाडौँ । कालिकोटका ५९ वर्षीय नन्दबहादुर मल्ल । १५ वर्षअघि मारिएका छोराको लागि न्याय खोज्दै काठमाडौँ आएको ८ दिन भयो । गत बिहिबार उनी देशको सबै भन्दा ठूलो मान्छे (प्रधानमन्त्री) लाई भेटेर पीडा पोख्छु भन्दै एक्लै प्रधानमन्त्रीको सरकारी निवास बालुवाटार आए । प्रधानमन्त्री निवासको अग्लो पर्खालले घेरिएको बालुवाटार चोकमा उनी अल्मलिए ।
घरी–घरी सेतो पर्खालसँगै जोडिएको ३ नम्बर गेट पुग्थे त घरी १ नम्बर गेट । बाक्लो संख्यामा रहेका सुरक्षाकर्मीसँग सोध्न पनि सकिरहेका थिएनन् प्रधानमन्त्रीको घरसम्म कसरी पुग्ने ? बेला बेला खल्तीबाट मोबाइल झिकेर कसैलाई फोन लगाउँदै थिए, शायद फोनमा बोल्नेले भित्र भनिदिन्छु भनेका थिए ।
भाई छोराहरुलाई प्रधानमन्त्री भेट्न लैजाउ भने पनि उनीहरुको समय नमिलेपछि बिहिबार उनी आफैँ खोज्दै आएका थिए । तर, भित्र प्रवेश गर्ने चाँजोपाँजो नमिलेपछि नन्दबहादुर निराश देखिए । सेतो पर्खाल भित्र छिरेर नन्दलालले प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल ‘प्रचण्ड’ लाई ३ वटा प्रश्न सोध्न खोजिरहेका छन् । मेरो छोराको हत्यारालाई कारबाही कहिले हुन्छ ? के मैले न्याय पाउँछु ? छोराको हत्यापछि दिनदिनै रोगले च्यापेर छटपटाइ रहेकी मेरी वयोबृद्ध श्रीमतीलाई न्याय पाएको खबर सुनाउन पाउँछु ?
नन्दबहादुर १५ वर्षअघि सुखर्तेमा पढ्दै गर्दा माओवादी नेता कार्यकर्ताबाट हत्या भएका कालिकोट खाँडाचौर ८ का राजबहादुर मल्लका बाबु हुन् । पढाईमा अब्बल राजबहादुरलाई पढाउन काठमाडौँ ल्याउने भने पनि सुर्खेतका शिक्षकहरुले राम्रो विद्यार्थीले जहाँ पढे पनि राम्रो हुन्छ भन्दै सुर्खेतमै भर्ना गराएका थिए ।
सुर्खेत बस्दा राजले स्थानीय ऐन बहादुर शाहीको गणेश होटलमा खाना खान्थे । २०६५ फागुन २६ गते साँझ ८ बजे राज होटलमा खाना खाएर निस्कीदै गर्दा होटल बाहिर मओवादीका पूर्वलडाकु समेत रहेका टाइगर भनिने पदमबहादुर रावतको टोलीले उनको छातीमा खुकुरी रोपेका थिए । प्रत्यक्षदर्शी होटल सञ्चालक शाहीका अनुसार बाटो ढुकेर बसेको सो समूहले राजलाई होटलबाट निस्कीनासाथ खुकुर प्रहार गरे । होटल सञ्चालक शाहीकी छोरीले मामालाई मार्यो भनेपछि उनीहरु त्यहाँबाट भागेका थिए । घाइते राजलाई अस्पताल लैजाँदै गर्दा उनको प्राण पखेरो उँड्यो ।
घटना भए लगत्तै आफन्तले प्रहरीमा जाहेरी दिए । प्रहरीले अनुसन्धान गर्ने भनेपनि कसैलाई पक्राउ गरेको थिएन । आफन्तहरु राजको काजक्रियामा लागे । काजक्रिया सकेर घर पुगेपछि सुर्खेतबाट छोरोका कोठाको झोलाहरु घरमा पुगे । झोला खोल्दा नन्दबहादुरले केही कागजपत्र भेटाए । उक्त पत्रमा राजले विभिन्न व्यक्तीको नाम किटेर आफ्नो ज्यान जोखिममा रहेको लेखेका थिए । त्यसको केहि दिनपछि उनको हत्या भएको थियो ।
हत्या भएको छोराको झोलामा भेटिएको पत्र बोकेर १५ वर्ष अघि सुर्खेत प्रहरी कार्यालयमा कर्तव्य ज्यान मुद्दामा जाहेरी दिएका मल्लले अहिलेसम्म प्रहरी कार्यालयबाट न्याय पाएनन् । किनकी मल्लले जाहेरीमा लेखेका अभियुक्त सामान्य मानिस थिएनन् । उनीहरु हालका सत्तारुढ नेकपा माओवादीका नेता कार्यकर्ता र पूर्वलडाकु समेत थिए ।
छोरा राजबहादुरको झोला खोल्दा बुबा नन्दबहादुरले इन्सेकका लागि लेखिएको एउटा निवेदन भेट्टाए । पत्रमा कालिकोटको मण्हावै गाउँपालिकाका प्रतिमा भन्ने पञ्चा सिंह, टाइगर भनिने पदमबहादुर रावत, गुराँस भन्ने बालकृष्ण सिंह, टंकबहादुर सिंह, कालिकोटकै खाडाचक्र नगरपालिकाका सुभाष भन्ने वीरबहादुर मल्ल र अशोक भन्ने अली कार्कीबाट आफ्नो ज्यान असुरक्षीत रहेकाले सुरक्षाको लागि अपिल गरिएको थियो ।
त्यही पत्र बोकेर उनी सुर्खेत प्रहरी कार्यालय पुगे । जाहेरी पत्र बुझ्दै अनुसन्धानपछि खबर गर्छौँ भनेका प्रहरीले १५ वर्ष बितिसक्दा पनि खबर गरेनन् । त्यसपछिका केही समय प्रहरी कार्यालय धाइरहेका मल्ल न्यायको आश मरेपछि प्रहरी कार्यालय जानै छोडे । नन्दबहादुर त प्रहरी कार्यालय गएनन् तर उनको छोराको हत्या गर्नेहरुको राजनीतिक कद भने बढ्दै गयो ।
मुख्य आरोपी टाइगर भनिने पदमबहादुर रावत भारतमा घरजम गरेर बसेका छन् । अर्की पञ्चा सिंह सत्तारुढ दल नेकपा माओवादी केन्द्रको विद्यार्थी संगठन अखिल क्रान्तिकारीकी अध्यक्ष छिन् । उनलाई माओवादीले राष्ट्रिय सभाको उम्मेदवार समेत बनाउन खोजेको थियो । अर्का आरोपी शुभाष भनिने वीरबहादुर मल्ल गाउँमै छन्, उनी स्थानीय तहको निर्वाचनमा माओवादी केन्द्रबाट वडाध्यक्षका उम्मेदवार थिए ।
गत माघ ५ गते जिल्ला अदालत सुर्खेतले १५ वर्ष अघिको हत्या आरोपमा जाहेरी परेकाविरुद्ध पक्राउ पुर्जी जारी गरेको कुरा नन्दबहादुरको कानमा प¥यो । १२ वर्षमा खोलो फर्किन्छ भने झै १५ वर्ष पछि छोराको हत्याराविरुद्ध पका्रउ पुर्जी जारी भएपछि उनलाई न्यायको आश पलायो । प्रहरीले चासो देखाएछकी भन्ने लागेको थियो तर प्रधानमन्त्री, गृहमन्त्री र अभियुक्त पनि माओवादीकै भएपछि न्याय पाउने आशा उनलाई फेरि बिरानो बन्यो । पक्राउ पुर्जी त जारी भयो तर प्रहरीले फेरि पनि बोली फेरेको छ ।
माघ ५ गते माओवादी नेतृ पञ्चा सिंहसहितका अभियुक्तलाई पक्राउ गरी अनुसन्धान गर्नुपर्ने भएकाले पक्राउ पुर्जी जारी गरीपाउँ भन्दै सुर्खेत जिल्ला अदालत पुगेको प्रहरीले सोही दिन पक्राउ अनुमती पाएपछि भने हच्किएको छ ।
पक्राउ पुर्जी जारी भएपछि पनि नेतृ सिंह औपचारीक कार्याक्रममा मात्रै होइन, प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल प्रचण्ड र गृहमन्त्री नारायणकाजी श्रेष्ठसँग नियमित भेटघाटमा छिन् ।
जसको प्रभाव सुर्खेत प्रहरीमा परेको छ । पक्राउ पुर्जी जारी भएको ३ सातासम्म पनि सिंहलाई किन पक्राउ नगरिएको भन्ने सिधाकुराको प्रश्नमा जिल्ला प्रहरी कार्यालय सुर्खेतका प्रवक्ता समेत रहेका प्रहरी नायब उपरीक्षक लक्ष्मणबहादुर शाहीले हास्यास्पद तर्क गरे ।
उनले घटनाका मुख्य अभियुक्त भारतमा भएकाले पञ्चा सिंहलाई पक्राउ गर्न नमिल्ने दाबी गरे । उनी यत्तिमै रोकिएनन यो मुद्दा राजनीतिक मुद्दा हो समेत भन्न भ्याए ।
प्रहरीको यस्तो जवाफलाई कानुनका ज्ञाताहरु खण्डन् गर्छन् । वरिष्ठ अधिवक्ता बालकृष्ण न्यौपानेका अनुसार मुख्य अभियुक्त नभेटिएको खण्डमा पनि अन्य अभियुक्तलाई पक्राउ गरी दोषी देखिएको खण्डमा कारबाही गर्न सकिन्छ । ‘मुख्य अभियुक्त पक्राउ नगरी अरुलाई कारवाही नगर्ने हो भने नेपालमा हजारौँ मुद्दामा कारबाही नै अघि बढ्दैन, यो कार्यकर्ता जोगाउने बहाना मात्रै हो । अभियुक्तदेखि गृहमन्त्री, प्रधानमन्त्री नै एउटै पार्टीका भएपछि प्रहरीले आफ्नो पद जोगाउन पक्राउ नगरेको हो,’ न्यौपानेले थपे, ‘पञ्चालाई पक्राउ गरि अनुसन्धान गर्न कानुनले छेक्दैन, राजनीतिक शक्तिले रोक्न सक्छ ।’
