२२ भदौ, काठमाडौं । इमेज सहकारीका नाममा बागलुङ र पोखराका करिब ४ हजार बचतकर्ताको करिब २ अर्ब रकम उठाएर सहकारीका अध्यक्ष देवकुमार नेपालीसहित ८ जना सञ्चालक ४ महिनादेखि फरार छन् । अध्यक्ष नेपाली ढोरपाटन नगरपालिकाका मेयर समेत हुन् । नगरपालीकामा निमित्तको जिम्मा उपमेयर धनबहादुर कायतको टेवलमा छोडेर हिँडेका मेयर जेठको ७ गतेबाट बेपत्ता छन् । 
बचतकर्ताको पैसामा मोज-मस्ती, भुक्तानी खोज्दा फरार
पछिल्लो एक दशक बागलुङमा इमेज सहकारीले स्थानीयको विश्वास जितेको थियो । चोकमा मकै पोल्ने, पानी पुरी बेच्ने, सुन व्यवसायीदेखि निमार्ण व्यवसायीहरुले समेत पैसा जम्मा गर्न इमेज सहकारी बाहेक अरु वित्तिय संस्था कमै रोजे । कारण थियो, यसका सञ्चालक देव कुमार नेपालीप्रतिको विश्वास ।
बागलुङको पश्चिम क्षेत्र अर्नाकोटमा गरिब परिवारमा जन्मिएका थिए नेपाली । नेपालीले दिएको एक अन्तर्वार्तामा उनका बाबु लालबहादुर नेपालीले कपडा सिलाएबापत ‘बाली’का रुपमा आउने अन्नबालीले परिवारको छाक चल्थ्यो ।
उनलाई बाल्यकालदेखि नै चिन्ने बुर्तिबाङका स्थानीयहरुका अनुसार २०५० को दशकमा उनी पश्चिमाञ्चलमा भलिबलका राम्रा खेलाडी थिए ।
त्यहीबेला उनी निमार्ण व्यवसायीहरुसँग नजिकिए । द्वन्द्वरत माओवादी नेताहरुसँग पनि उनी नजिकिएका थिए । केही समयमा नै बुर्तिबाङ बजारमा पहिलो पक्की घर उनले नै बनाए । तर नेपाल बैंकले घर लिलाममा राखेपछि बुर्तिबाङ छाडेर कास्की पोखरा झरेका उनले साइकल पसल सुरु गरे । साइकल पसल देखिएपनि तिब्बतियनहरुसँग नजिकिएका नेपालीले उनीहरुकै सहयोगमा घरजग्गाको कारोबार थाले । सोही समयमा पोखराको सुर्यदर्शन सहकारीका लगानीकर्ता समेत भए । सुर्यदर्शन सहकारी पनि अहिले टाट पल्टीएको छ ।
तर सञ्चालकहरुमा कुरा नमिलेपछि सुर्यदर्शन सहकारीकै व्यवस्थापनको एउटा टिम लिएर पोखरामा इमेज बचत तथा ऋण सहकारी खोले । स्रोतका अनुसार सहकारीको मुख्य उदेश्य नै घरजग्गा कारोबार थियो ।
उनले नेकपा माओवादीका नेता देव गुरुङसँग मित लगाएका छन् । यही साइनोबाट माओवादीका अन्य नेताहरुसँग नजिक हुँदै कारोबार गर्न प्रयोग गरे ।
पोखरामा कारोबार सुरु गरेको केही वर्षमै २०६९ मा बागलुङ बजारको लोकतान्त्रिक चोकमा इमेज बचत तथा ऋण सहकारीको शाखा विस्तार गरे । त्यसको केही वर्षपछि बुर्तिबाङ र गलकोटमा समेत शाखा विस्तार गरे ।
अन्य सहकारीले भन्दा आकर्षक ब्याज दिने प्रलोभन देखाएपछि अन्य सहकारी तथा बैंकमा भएको रकम समेत झिकेर इमेजमा बचत गर्न थाले ।
बैंकको भन्दा शानदार कार्यालय देखेका बचतकर्ताहरुले देव कुमार नेपालीलाई आँखा चिम्लिएर विश्वास गरेका थिए ।
पोखरा र बागलुङमा पुग्ने प्रहरी प्रमुख तथा प्रमुख जिल्ला अधिकारीसँग देवकुमार नेपालीको राम्रो उठ्बस हुन्थ्यो ।
जिल्ला प्रसाशन कार्यालय बागलुङका एक कर्मचारीका अनुसार सिडिओ सापहरुलाई चाडपर्वमा देवकुमारले सुनका औँठी समेत उपहार दिन्थे ।
बागलुङमा हुने अधिकांस कार्यक्रममा सबै भन्दा धेरै चन्दा सहयोग गरेर देवकुमार नेपाली प्रमुख अतिथि हुन्थे । गाँउ गाँउमा हुने सामान्य र्काक्रममा पनि उनी हेलिकप्टर लगेर पुग्थे । हेलिकप्टरमा उनीसँग जिल्लाकै प्रमुखहरु हुन्थे, साथै काठमाडौंबाट सहकारी क्षेत्रका अभियन्ताहरु नै पुगेका हुन्थे ।
हेलिकप्टरमा गाँउ–गाँउ पुगेका देवकुमारलाई गाँउलेहरुले बाजागाजासहित फुलमाला र अविरजात्रा गर्थे ।
यही सेन्टीमेन्ट क्याच गरेर देवकुमार २०७४ सालको स्थानीयतह निर्वाचनको मुखमा नेकपा माओवादी परित्याग गर्दै नेकपा एमाले प्रवेश गरेर मेयरको टिकट फुत्काए ।
पश्चिम क्षेत्रमा वर्षौदेखि पार्टीमा खटिएका नेकपा एमालेका नेताहरुलाई पछि पार्दै उनले केपी शर्मा ओलीलाई नै प्रभावित पारेर मेयरको टिकट फुत्काएका थिए । र उनले जिते पनि ।
सहकारी सञ्चालक नै मेयर भएपछि बचतकर्ताहरु आफ्नो बचत सुरक्षित रहेकोमा ढुक्क थिए । यही विश्वासमा देवकुमार दोस्रो पटक पनि मेयरमा निर्वाचित भए ।
मेयर भएपछि कहिले आफ्नै खर्चमा खरका धुरी भएका घर टिनले विस्थापित गरिदिन्छु भने त कहिले सबै विद्यालयहरुलाई व्यक्तिगत खर्चमा गुणस्तरीय बनाउँछु भने ।
ती घरहरु बनेनन् बरु उनले बुर्तिबाङ बजारमै हेलिप्याड सहितको दरबार होटल बनाए । उनी बुर्तिबाङबाट बागलुङ पोखरा गर्दा समेत हेलिकप्टर प्रयोग गर्थे ।
यी सबैको आयस्रोत पोखरा र बागलुङका स्थानीयको विश्वास जितेर उठाएको पैसा थियो ।
अहिले तिनै मेयर देवकुमार नेपाली सर्वसाधारणले इमेज बचत तथा ऋण सहकारीमा जम्मा गरेको करिब २ अर्ब हिनामिना गरी ४ महिनादेखि फरार छन् ।
नक्कली ऋणीदेखि नक्कली खरिदसम्म, बचतकर्ताको पैसा व्यक्तिगत खातामा
जिल्ला प्रहरी कार्यालय बागलुङका अनुसार बागलुङको इमेज बचत तथा ऋण सहकारीबाट १ हजार ४ सय ८१ जनाको को १ अर्ब ३८ करोड ६३ लाख १३ हजार ५ सय २५ रुपैयाँ हिनामिना गरेका छन् । पोखरामा भने ५ सय २५ बचतकर्ताबाट ५७ करोड ९४ लाख हिनामिना गरेका छन् ।
बागलुङको सहकारीका अध्यक्ष नेपाली आफैँ छन् भने पोखरामा आफ्ना सहयोगी चित्रबहादुर भण्डारीलाई अध्यक्ष बनाएका छन्, जबकी भण्डारी बागलुको सहकारीका सञ्चालक पनि हुन् ।
प्रहरी कार्यालय बागलुङले सहकारीको रकम अपचलन गरेको भन्दै देवकुमार नेपालीसहित ११ जनाविरुद्ध मुद्दा चलाएको थियो । उनीहरूमध्ये सञ्चालक चित्रबहादुर भण्डारी, बागलुङ कार्यालयकी लेखा प्रमुख लालमती रोका र प्रबन्धक शक्ति किसान पुर्पक्षकालागि थुनामा पुगेका छन् । मेयर नेपालीसहित ८ जना भने फरार छन् ।
जिल्ला सरकारी वकिलका कार्यालय बागलुङले अदालतमा पेश गरेको अभियोग पत्रमा दुबै सहकारीमा आफ्नै परिवार र सहयोगीहरुलाई राखेर सहकारीको बचत व्यक्तिगत प्रयोजनमा लगाएको उल्लेख गरिएको छ । बचतकर्ताको पैसा लगानी गर्न सेयर सदस्य, निक्षेप, कर्जा, खाता र धितोसमेत सबै फर्जी बनाएको देखिएको छ ।
अनुसन्धानका क्रममा नेपालीले हुँदै नभएको सम्पत्ति सहकारीलाई बेचेको भनी सहकारीबाट ३० करोड रुपैयाँ भुक्तानी लिएका छन् । साथै उनले बचतकर्ताहरुको नागरिकता दुरुपयोग गर्दै नक्कली ऋणका फाइल बनाएर ४८ करोड ऋण आँफैले निकालेका छन् ।
नेपालीले १० लाखसम्मको हरहिसाब मात्रै सहकारीको प्रणालीमा राख्ने गरेपनि त्यस भन्दा ठुलो कारोबार भनै सिधै आफ्नो व्यक्तिगत खाताबाट गर्ने गरेका थिए ।
त्यसका लागि उनले इमेज सेभिङ र इमेज जनरल नामका नक्कली खाता बनाएर बचतकर्ताको पैसा आफ्नो खाता पुर्याउँथे ।
जसका कारण सरकारलाई तिर्नुपर्ने ब्याजकर समेत लुकाउन सफल भएका थिए ।
संस्थाका अध्यक्ष र सञ्चालकको मिलेमतोमा सरकारलाई तिर्नुपर्ने ब्याजकर बापतको रकम पनि लुकाएका छन् ।
सहकारीमा तरलता अभाव भएको भन्दै सूचना टाँस गरेका देवकुमारले फरार हुनु अघिल्लो रात २ः१५मा कार्यालयमा प्रवेश गरी १० लाख रुपैयाँ भन्दामाथिको निक्षेप विवरणको फाइल लगेको सीसीटीभी फुटेजबाट खुलेको थियो ।
भिडियोमा अध्यक्ष देवकुमारसहित ओमकुमार नेपाली र उपाध्यक्ष डोरबहादुर परियारले कार्यालय खोल्न लगाएर तीन वटा फाइल लगेका थिए ।
साथै इमेज सहकारीले राष्ट्रिय सहकारी बैंकलाई १ करोड ११ लाख ६९ हजार २६५ रुपैयाँ तिर्नुपर्ने थियो । उक्त ऋण तिर्न भन्दै इमेजबाट रकम निकालेर आफूले चलाएका छन् । सहकारीको रेकर्डमा भने ऋण तिरेको नक्कली कागज राखेका छन् ।
जिल्ला प्रहरी कार्यालय बागलुङका अनुसार सहकारीको वित्तिय विवरण अनुसार नगद खाता र बैंक मौज्दातमा हुनुपर्ने करिब १० करोड रुपैयाँको हिसाब किताब नै छैन ।
नगद मौज्दात रहेको भनिएको ४ करोड ८१ लाख ५४ हजार ६९४ रुपैयाँ सहकारीको वासलातको सम्पत्ति अन्तर्गतको बैंक मौज्दातको रकममा देखिएको ४ करोड ९९ लाख ८० हजार ९१४ रुपैयाँ कुनै पनि खातामा जम्मा भएको देखिएको छैन ।
सहकारीले २४ असोज २०७० देखि २९ चैत २०७९ सम्म कृत्रिम कर्जा मात्रै १ अर्ब ३० करोड ८३ लाख ९८ हजार ६६८ रुपैयाँ प्रवाह गरेको थियो । त्यसमध्ये ४८ करोड ५१ लाख ८९ हजार ८७८ रुपैयाँ अध्यक्ष देवकुमारले हिनामिना र अपचलन गरेको प्रहरीको निष्कर्ष छ ।
देवकुमारको ठगी यतिमा मात्रै सिमित छैन । उनले इमेज सहकारीलाई स्थिर सम्पत्ति बेचेको भन्दै आफ्नै नाममा अर्को खाता खोली ३० करोड लिएका छन् ।
सहकारीकै पैसाले देवकुमार र आफन्तको नाममा घरजग्गा
सहकारीमार्फत सर्बसाधारणको करोडौँ उठाएका देवकुमारले आफ्ना नाममा मात्रै ३३ कित्ता जग्गा जोडेका छन् । सहकारीका सञ्चालक चित्रबहादुर भण्डारीको नाममा बागलुङको बुर्तिबाङमा १३ कित्ता जग्गा छ । त्यस्तै डोरबहादुर परियारको नाममा बुर्तिबाङमै ५ कित्ता छ । यस्तै लक्ष्मी सेन सुनारको नाममा रूपन्देही र बागलुङको बोहोरागाउँमा गरी दुई स्थानमा जग्गा रहेको देखिन्छ । सहकारीका सचिव सुनिल नेपालीको नाममा बुर्तिबाङको पाँच स्थानमा जग्गा छ । बागलुङ कार्यालयकी लेखा प्रमुख लालमती रोकाको नाममा कास्कीको शिशुवामा दुई कित्ता जग्गा छ ।
देवकुमारको कर्मभूमि कम्युनिकेसन एण्ड पब्लिकेसन बुर्तिबाङमा ४० हजार कित्ता, ढोरपाटन वाटर इनर्जीमा १८ हजार र दरबार होटल ढोरपाटनमा २ लाख ५० हजार कित्ता सेयर लगानी भेटिएको छ ।
‘रेड नोटीस’को सिफारिस भएको हो, जारी भने भएको छैन
२ पटकसम्म जनताबाट निर्वाचित मेयर देवकुमार अहिले प्रहरीको फरार सूचीमा छन् । जिल्ला प्रहरी कार्यालय बागलुङका एसपी योगेन्द्र खड्काका अनुसार ४ महिनासम्म देवकुमारको कुनै पत्तो नभएपछि थप खोजीका लागि प्रहरी प्रधान कार्यालयमा लेखिएको बताएको छ । उनका अनुसार इन्टरपोलमा रेड नोटिस जारी गर्न सिफारिस गरिएको छ । अध्यागमनको रेर्कड अनुसार नेपालको विमानस्थल प्रयोग गरी उनी विदेश गएको देखिएको छैन ।
यता नेपाल प्रहरीका केन्द्रिय प्रवक्ता कुवेर कडायतले भने ‘रेड नोटीस’ जारी नभएको बताएका छन् । ‘जिल्लाबाट आउने सिफारिसहरुको आवश्यकता हेरी प्रक्रिया अघि बढ्छ तर अहिलेसम्म रेड कर्नर नोटीस जारी भएको छैन’, कडायतले भने ।
देवकुमार ४ महिनादेखि वेपत्ता हुँदा सरकारी तवरबाट उनको खोजीका लागि पहल भएको छैन ।
स्रोतका अनुसार देवकुमारका छोराबुहारी हङकङमा बस्दै आएका छन् । उनका छोरा सन्तोष नेपाली समेत केही समयअघि चेक अनादारमा मुद्दा परेपछि हङकङ पुगेका थिए । मेयर देवकुमार पनि नेपालमा हिसाब बिग्रीएपछि स्थलमार्ग हुँदै भारत पुगेको भारतबाट हङकङ पुगेको हुनसक्ने स्रोतको दाबी छ ।
