काठमाडाैँ । ‘म 'वार' मा जाँदै छु । म आएपछि फोन गर्छु तिमीलाई’ भन्नुभएको थियो । तर अहिलेसम्म मलाई कल गर्नुभएको छैन,’ टिना घिमिरे भक्कानिन्छिन् । उनको गला अवरुद्ध हुन्छ, चाहेर पनि बोल्न सक्दिनन् । अनि आफूले पीडा पोख्न समाएको माइक अर्कोलाई थमाउँन खोज्छिन् ।
शुक्रबार काठमाडौँको एक रेस्टुराँमा २ दर्जन बढी पत्रकारसँग उदयपुरकी टिना घिमिरेले आफ्नो श्रीमानको कल नफर्किएको भन्दै गला अवरुद्ध पार्दा सिङ्गो हल चकमन्न बन्यो ।
कलिलो बालक च्यापेर शुक्रबार उनी सबेरै पत्रकारसँग भेटघाटका लागि आइपुगेकी थिइन । पीडित परिवारका तर्फबट आयोजित अन्तरक्रिया कार्यक्रम चलिरहँदा उनका काखे छोरा घरी आमाको काखमा लुटपुटिन्थे त कतिबेला आमाले बोल्दै गरेको माइक तानेर आफू बोल्न खोज्थे । झण्डै २ महिनायता अनिदो रात अनि अशान्तिका दिन बिताइरहेकी टिनाको श्रीमानसँग नोभेम्बर ३० तारिखयता सम्पर्क भएको छैन् । 'सम्पर्कका क्रममा पदमले आफू युद्धमा जान लागेको र फर्किएपछि सम्पर्क गर्ने आश्वासन दिएका थिए । तर २ महिनासम्म पनि उनी सम्पर्कमा आएका छैनन् ।’
टिनाका श्रीमान पदम गत असोज ३१ गते रोजगारीका लागि भन्दै रुस गएका थिए । गरिब परिवारका उनी करिब १० लाख रुपैयाँ ऋण खोजेर एजेन्टमार्फत रुस पुगेका थिए । सुरुवातमा एजेन्टले राम्रो कमाइ हुने भन्दै रुस पुर्याएको र रुस पुगेपछि मात्र श्रीमान रसियन आर्मीमा भर्ती भएको थाहा भएको उनले बताइन् । आर्मीमा भर्ती भइसकेपछि पटक पटक भाग्न प्रयास गरेपनि श्रीमान उनीहरूको पञ्जाबाट फुत्किन नसकेको टिनाले स्तब्ध हुँदै सुनाइन ।
ooo
रुसमा दाइ घाइते अवस्थामा रहेको थाहा पाएकी खोटाङकी सिला राई पनि सञ्चारकर्मीसामु भावुक बनिन् । उनका दाइ रविन पुमा राई पनि पदमले झैँ एजेन्टलाई पैसा खुवाएर रुस पुगेका थिए । करिब ६ महिना पहिले रुस पुगेका उनी रसियन आर्मीमा भर्ती भएको र घाइते भएको उनले थाहा पाएकी रहिछिन् ।
आर्मीमा भर्ती भएर युक्रेनसँगको भिडन्तमा होमिँदा ग्रिनेट पड्केर उनी गम्भिर घाइते भएको २१ दिन भइसकेको उनले सुनाइन् । ‘राम्रोसँग बोल्न पनि सक्नुहुन्न बिचरा १ तर जतिसक्दो कोसिस गरेर बल्लतल्ल बोल्नुहुन्छ । मलाई नेपाल निकाल भन्नुहुन्छ । हामी असहायको को हुन्छ र निकाल्ने रु,’ सिला भावुक हुन्छिन् ।
आफ्ना कुरा सञ्चारकर्मीसँग राख्न आएकी सिलाले परिवार दाजुको बाटो कुरेर बसेको भन्दै पटक पटक सरकारलाई उद्धार गरिदिन आग्रह गरिन् । ‘सरकारले सुनिदिनुहुन्छ कि, नेपाल झिकाउनका लागि केही गरिदिनुहुन्छ कि भनेर अनुरोध गर्न आएको हुँ । दाइलाई जसरी भएपनि नेपाल ल्याइदिनुहोस्।’
ooo
कार्यक्रममा रुसी सेनामा कार्यरत भएर भाग्यले बाँचेर नेपाल आउन सफल भएका युवाहरू पनि उपस्थित थिए । तीनै मध्येका एक खोटाङका सुमन राईले रुसी सेनामा आकर्षक तलब हुन्छ भन्ने मेनपावरको प्रलोभनबाट रसिया पुगेको बताए । उनले त्यहाँ सोचेजस्तो नभएपछि नेपाल फर्किएको बताए ।
एजेन्टले काठमाडौँबाट दुबई, मस्कट हुँदै रुस पुर्याएको भन्दै उनले रुस पुर्याएको भोलिपल्ट नै आफूलाई रसियन आर्मीमा भर्ती गरिएको बताए । भर्ती भएको केही दिनमै युद्धकै क्रममा आफ्नै क्याम्पका नेपाली साथी इलामका विजय तामाङको निधन भएको उनले जानकारी दिए ।
साथीको मृत्युसँगै आफूलाई असुरक्षित ठानेर ३ लाख घुस एजेन्टलाई खुवाएर आफू नेपाल फर्किएको खुलाए । ‘नेपालीहरूले भाषा बुझ्दैनन् । जसले गर्दा सेनाको कमान्ड बुझ्दैनन् । दाहिने जा भने देब्रे गइन्छ । त्यही कारण नेपालीहरूले ज्यान गुमाइरहेका छन्,’ राईले भने ।
सरकारले रुसी सेनामा भर्ती भएका आधा दर्जन मात्र नेपाली मारिएको बताए पनि ६ सय बढी नेपालीले ज्यान गुमाएको हुनसक्ने उनले खुलासा गरे । रुसी सेनामा भर्ती भएका नेपालीहरू नरकको जिन्दगी बिताउन बाध्य भएको भन्दै उनले रुसी सेनाले समेत पीडा दिने गरेको उनले सुनाए ।
शुक्रबार पीडित परिवारको तर्फबाट काठमाडौँमा सञ्चारकर्मी मार्फत सरकारलाई पीडा सुनाउन आएका अधिकांश परिवारको पीडा उस्तै थियो । परिवारका सदस्य गुमाएका तथा अंगभंग भएका परिवारका सदस्यहरूले एउटै स्वरमा सरकारलाई भने ‘सरकार हाम्रो परिवारको सदस्यको रक्षा गरिदिनुस्, उनीहरूलाई फिर्ता बोलाइदिनुस् ’
सरकारी तथ्याङ्कअनुसार रुस युक्रेन युद्ध सुरु भएयता मात्रै १७ सय २७ नेपाली विभिन्न उद्देश्यले रुसमा पुगेको देखिएको छ । अध्यागमन विभागका अनुसार ७४९ जना विद्यार्थीका रुपमा, ३५६ जना रोजगारीका लागि र २८८ जना पर्यटकको रुपमा र ३३६ जना अन्य उद्देश्य नखुलिकनै रुस पुगेको पाइएको छ । यस बाहेक अनधिकृत बाटो भएर रुस पुग्ने नेपालीको तथ्यांक सरकारसँग छैन ।
