वीरगंज । प्रहरी नियमावली अनुसार शान्ति सुरक्षा वा अन्यत्र विभिन्न प्रयोजनले एक प्रहरी कर्मचारी बढीमा एउटै जिल्लामा २ देखी ३ वर्ष मात्रै काम गर्न पाइने व्यवस्था छ ।
अझ प्रहरी निरीक्षक देखी माथिल्लो तहको पदमा कार्यरत भए त बढीमा एक वर्षभन्दा बढी एउटा जिल्लामा बस्न पाइन्न । प्रहरीमा मात्रै होइन अन्य सरकारी सेवामा पनि एउटै ठाउँमा लामो समय कार्यरत रहँदा कार्यसम्पादनमा असर पर्न सक्ने भन्दै सरुवाको प्रावधान राखिएको हुन्छ ।
तर, नियम र प्रचलनलाई लत्याएर पर्सा जिल्लामा केही प्रहरीहरू २२ वर्षसम्म एकै जिल्लामा कार्यरत रहेको पाइएको छ । जिल्ला प्रहरी कार्यालयबाट सिधाकुरालाई प्राप्त विवरण अनुसार विशिष्टीकृत अनुसन्धान र भूमिकामा नदेखिएका ति प्रहरीहरू कसरी एकै जिल्लामा पेन्सन पाक्ने बेलासम्म कार्यरत छन् भन्ने रहस्य खुल्दैन ।
पर्सामा प्रहरी नायब निरीक्षक देखी प्रहरी जवान तहसम्मका प्रहरीहरू १० देखी २२ वर्षसम्म एकै जिल्लामा डेरा जमाएर बसेका छन् । २०५८ सालदेखि ति प्रहरी कर्मचारीहरूले पर्सा नछोडेको पाइएको जिल्ला प्रहरी कार्यालय स्रोत बताउँछ ।
देशको अन्यत्र स्थानमा सरुवा भएर पनि विगत २२ वर्षदेखि पर्सामा डेरा जमाएर बसेका प्रहरी नायब निरीक्षक (सई) मध्ये मित्र बहादुर राई र हिराबहादुर बुढाथोकी पर्साका स्थायी जस्तै भएका छन् । उनीहरूलाई प्रहरी प्रधान कार्यालयले विभिन्न समयमा देशका विभिन्न जिल्लामा सरुवा गरेपनि काजमा सरुवा मिलाएर उनीहरु विगत २२ वर्षदेखि पर्सामै छन् । हाल काजमा मित्र बहादुर राई जिल्लाकै प्रबन्ध शाखा र हिराबहादुर बुढाथोकी प्रशासन शाखामा कार्यरत छन् ।
यस्तै प्रहरी सहायक निरीक्षक ज्ञानबहादुर श्रेष्ठको समेत अन्यत्र सरुवा भएपनि छपकैयामा काजमा खटिरहेका छन् । यो सँगै उनी पर्सामा बसेको २० वर्ष नाघेको छ।
यस्तै १५ वर्षदेखि प्रहरी सहायक निरीक्षक (असई) नेत्र बहादुर खड्का, मिना बडाल, नन्दकला टमाटा पर्सा छोडेका छैनन् । खड्का हाल जिल्ला अदालत, बडाल सामुदायिक प्रहरी मिना बजार, टमाटा जिल्लाकै महिला सेलमा काजमा रहेकी छिन् ।
यस्तै प्रहरी सेवामा आबद्ध रहेका एक दम्पतीपनि विगत १५ वर्षयता पर्सा छोडेका छैनन् । प्रहरी बरिष्ठ हवलदार दलबहादुर थापा र उनकी श्रीमती प्रहरी हवलदार कमला तमाङ दुवैजना विगत १५ वर्षदेखि पर्सा जिल्ला मै कार्यरत छन् ।
यस्तै प्रहरी हवलदार राधिका श्रेष्ठ, बसन्त माया राना, विजया कार्की समेत १५ वर्षदेखि पर्सामै छन् । प्रहरी हवल्दार श्रेष्ठ वीरगंज भन्सारस्थित प्रहरी चौकी इनर्वा, राना र कार्की उच्च अदालत विटमा काजमा छन् ।
यस्तै प्रहरी हवल्दार ज्याती खाती, राम प्रसाद त्रिपाठी, टिका श्रेष्ठ, लक्ष्मी श्रेष्ठ समेत १० वर्षदेखि पर्सा जिल्लामै काजमा रहेका छन् । प्रहरी हवल्दार खाती कारागार, त्रिपाठी प्रशासन शाखा, टिका र श्रेष्ठ सञ्चार शाखामा काजमा छन् ।
प्रहरी सहायक हवल्दार विज्ञान थापाको सरुवा अन्यत्र रहेपनि १४ वर्षदेखि पर्सा मै छन् । हाल उनी लेखा शाखामा रहेका छन । यस्तै प्रहरी सहायक हवल्दार सरोज खड्का, अजिता घिमिरे र शिवशंकर यादव विगत १० वर्षदेखि पर्सा जिल्लामै कार्यरत रहेका छन् । प्रहरी सहायक हवल्दार खड्काले टाइगर टोली सम्हालेका छन् भने घिमिरे जिल्ला प्रशासन कार्यालय र १० वर्षदेखि पर्सा मै डेरा जमाएका शिवशंकर यादव अपराध शाखामा रहेका छन् ।
यस्तै, प्रहरी जवान धनमाया दाहाल, विश्वजित सिंह, शुशिला नेपाली समेत १० वर्षयता पर्सामै कार्यरत रहेका छन् । प्रहरी जवान दाहाल अपराध शाखा र सिंह नेपाली मुद्दा शाखामा काजमा कार्यरत रहेका छन् ।
एउटै जिल्लामा लामो समय किन ?
आर्थिक नगरी वीरगंज आफैँमा आकर्षणको केन्द्र हो । झन देशकै सबैभन्दा ठूलो २ वटा भन्सार नाकाबाट हुने वस्तु आयात र निर्यात तथा अवैध तस्करीका कारण यो क्षेत्र सुरक्षाको दृष्टिले चुनौतीपूर्ण र संवेदनशिल मानिन्छ । अझै त्यसमा हुने खेलो फड्कोका लागि पनि वीरगंज धेरैको रोजाइमा पर्छ ।
भलै वीरगंजमा लामो समयसम्म कार्यरत रहेका प्रहरीहरू गलत कामकै लागि राखिएको नहुन सक्छन् । तर, तस्करी हुने मालसमानको लाइन मिलाइदिने देखी राजनीतिक अपराध लुकाउनसम्मका लागी पर्सा सरुवा गराएर नजिकको प्रहरी राख्ने चलन नौलो होइन् ।
प्रहरी नियमावली अनुसार शान्ति सुरक्षा वा अन्यत्र विभिन्न प्रयोजनले एक प्रहरीले बढीमा एउटै जिल्लामा २ देखी ३ वर्ष र प्रहरी निरीक्षकदेखि माथिल्लोस्तरमा बढीमा एक वर्षसम्म एउटा जिल्लामा बस्नुपर्ने नियम छ । मधेश प्रदेश प्रहरी प्रवक्ता श्याम कुमार महतोका अनुसार अन्य पदका लागि २ देखि ३ वर्ष र निरीक्षक देखि माथिल्लो पदमा बढीमा १ वर्ष मात्रै एउटा जिल्लामा बस्न पाइन्छ।
तर, मधेश प्रदेशका ८ जिल्लामा भने यो प्रावधान लागू हुन सकेको छैन् । मुख्यमन्त्री, प्रदेश मन्त्रीदेखि सांसद, मेयरसम्मले आफ्ना मान्छे भन्दै सरुवा गराएर काजमा प्रहरीहरू जिल्ला ल्याउने गरेको पाइन्छ ।
पर्सा प्रहरीका सूचना अधिकारी प्रहरी नायब उपरीक्षक कुमार विक्रम थापाले यसबारे अनभिज्ञता प्रकट गरे । बाहिर सरुवा भएर जानु पर्ने १ सय ७० जना जति प्रहरीहरू अहिले पनि जिल्लामा रहेको भन्दै उनले नयाँ आउने आएपछि पुरानो पदस्थापनको ठाउँमा जाने बताए ।जिल्लाका कतिपय पोस्टका लागि अझै सुरक्षाकर्मी अभाव रहेको भन्दै उनले एकै ठाउँमा वर्षौँ कोही प्रहरी अधिकारी रहेको भन्नेबारे भने बुझ्नुपर्ने बताए ।
‘सरुवा भएर जानु पर्ने प्रहरीहरू छन्,आउनुपर्ने पनि छन्’, उनले भने, ‘एउटै ठाउँमा लामो समय काम गरेको भन्नेबारे बुझ्नुपर्छ । उजुरी आए कारबाही हुन्छ ।’
पर्सा प्रहरीमा एक हजार जनाको दरबन्दी रहेको र विशेष काम बाहेकको अवस्थामा प्रहरीको लामो समयसम्म सरुवा नहुने अवस्था नरहने पनि जिल्ला प्रहरी कार्यालयले प्रष्टयाएको छ ।
