नेभिगेशन
सबै कुरा

‘मङ्कीपक्सः बेलैमा सतर्कता अपनाइएन भने घातक अवस्था झेल्नु पर्न सक्छ’ : डा शेरबहादुर पुन

काठमाडाैँ । मध्य र पूर्वी अफ्रिकाको शहरी क्षेत्रहरूमा आक्रामक रुपमा फैलिइरहेको मङ्कीपक्स भाइरसलाई विश्व स्वास्थ्य सङ्गठन (डब्लुएचओ) ले स्वास्थ्य आपतकाल भनेको छ । भाइरस सङ्क्रमणका कारण अफ्रिकी देश कङ्गोमा ४५० भन्दा बढीले ज्यान गुमाएको र भाइरसको फैलावट दर उच्च भएको भन्दै स्वास्थ्य आपतकाल घोषणापछि विश्वभर यो भाइरसको जोखिम र मानव स्वास्थ्य र जीवनमा पर्ने प्रतिकूलताबारे चासो र चर्चा गहिरिएको छ ।


Dish Home
Global Ime Bank

भाइरसका कारण हुने मृत्युदर १० प्रतिशत रहेको अध्ययनले देखाएको र फैलावट उच्च रहेपछि संसारभर यसका लागि सतर्कता बढाइएको छ । तीब्र रुपमा सङ्क्रमण फैलिइरहेको दक्षिण अफ्रिकी मुलुककरुबाट नेपालमा पनि यो रोग भित्रिन सक्ने जोखिम कायमै छ । यही सेरोफेरोमा सिधाकुराका लागि लक्ष्मण गिरीले मङ्कीपक्स भाइरस के हो रु यो भाइरस नेपाल भित्रिन सम्भव छ की छैन रु र यसबाट बच्ने उपाय के हो भनी वरिष्ठ सरुवा रोग विशेषज्ञ डा। शेरबहादुर पुनलाई प्रश्न गरेका छन् । डा। पुनसँगको कुराकानीको सम्पादित अंश यहाँ प्रस्तुत गरेका छौँ । 

के हो एमपक्स अर्थात मङ्कीपक्स ?

एमपक्स जनावरबाट मानिसमा सरेको भाइरस हो । पहिले ‘रोडेन्ट्स’ अर्थात मुसा प्रजाति र ‘नन–ह्युमन प्राइमेट्स’ अर्थात बाँदर प्रजातिबाट यो भाइरस मानिसमा सरेको भएकाले यसलाई एमपक्स भाइरस भनिएको छ । पहिलोपटक सन् १९५० मा अफ्रिकामा एक बालकमा देखिएको यो भाइरस हालसम्म आइपुग्दा ११६ बढी देशमा पुगिसकेको छ । 

मध्य र पूर्वी अफ्रिकाको शहरी क्षेत्रहरूमा आक्रामक रुपमा फैलिइरहेको यो भाइरसका कारण अफ्रिकी देश कङ्गोमा ४५० भन्दा बढीले ज्यान गुमाएका छन् । यो भाइरसको मृत्युदर १० प्रतिशत रहेको अध्ययनले देखाएको छ । 

यो भाइरस सन् २०२३ जुनमा नेपालमा पहिलोपटक देखा परेको थियो । तर, उक्त सङ्क्रमण नेपाली नागरिकमा नभएर विदेशी महिलामा देखिएको थियो । सो भाइरस अन्यत्र भने फैलिन पाएन । 

एमपक्स कसरी सर्छ ?

एमपक्स सर्ने मुख्य कारण भनेको नै शरीर शरीरबिच हुने सम्पर्क हो । त्यसका अलावा खोकी, हाछ्यूँ काढ्दा पनि एमपक्स सर्न सक्छ । यो सर्ने माध्यम एकदमै सजिलो छ । 

त्यस्तै सङ्क्रमितसँग चुम्बन गर्दा, यौन सम्पर्क गर्दा, सङ्क्रमितले प्रयोग गरेका सरसामान प्रयोग गर्दा पनि एमपक्स सर्छ । 


एमपक्सको लक्षणहरू के हुन् ?

चिकित्सकहरूका अनुसार एमपक्स भएका मानिसहरूमा पहिलो चरणमा रुघाखोकी लाग्ने, ज्वरो आउने, जीउ दुख्ने, शरीरका ग्रन्थिहरू सुनिने जस्ता लक्षण देखा पर्छन् । त्यसका अलाबा मानिसका शरीरहरूमा साना साना बिमिराहरू देखा पर्न थाल्छन् । 

एमपक्स भएका मानिसका शरीरमा देखा पर्ने बिमिरा फरक खालका हुने गर्छन । तिनीहरु उठेका नभएर फैलिएर आउने गर्छन् । त्यसपछि ति बिमिराहरू डल्लाडल्ला हुने गर्छन् । ति बिमिराहरू फुटेर जाने गर्छन् । ति बिमिरा फुटेको ठाउँमा छाला कक्रने गर्छ । 

अरु रोगभन्दा यो रोगको प्रकृति अलिक फरक छ । यो भाइरस सङ्क्रमण भएको २ देखि ४ हप्तामा आफैँ निको भएर जान्छ । भाइरल भएका कारण यसले शरीरका विभिन्न अंगहरुमा सङ्क्रमण गर्छ र बेलैमा उपचार नगरे मृत्यु पनि हुन सक्छ । 

बिमिरा आउँछ भन्दै गर्दा यो ठेउला जस्तै हो ? कसरी छुट्याउने ?

ठेउला र एमपक्स छुट्याउन त्यति सजिलो छैन, लगभग उस्ताउस्तै देखिन्छ । ठेउला स्कुले बालबालिकामा अलिक बढी देखिएको पाइन्छ तर एमपक्स अलिक बढी किशोरावस्था र युवावस्थाका व्यक्तिमा देखिन्छ किनकि उनीहरु यौन सम्पर्कमा धेरैजसो सहभागी हुन्छन् । यसरी पनि छुट्याउन सकिन्छ । यसको मतलव बच्चा र वृद्धमा हुँदै नहुने भने होइन् किनकि पहिलो केस नै संसारमा एक बालकमा देखिएको थियो । 

अर्को कुरा, यदि कोही व्यक्ति एमपक्स भएको ठाउँबाट आएको २१ दिनभित्र लक्षण देखियो भने त्यो एमपक्स भएको हुन सक्छ वा कुनै स्थानमा एमपक्स देखिएको छ र सोही ठाउँमा अन्यलाई ठेउलाजस्तै लक्षण देखिए पनि उसलाई एमपक्स भएको हुन सक्छ । 

एमपक्सको उपचार पद्धति के हो ?

एमपक्स भएका बिरामीलाई सपोर्टिभ ट्रिटमेन्ट अर्थात सहायक उपचार गरिन्छ । त्यसको उपचार लक्षणमा आधारित भएर गरिने डाक्टरहरु बताउँछन् । 

यसका लागि नै भनेर खोप बनेको छैन तर स्मल पक्स र यसको प्रकृति उस्ताउस्तै भएका कारण स्मल पक्सकै खोप लगाउने गरिन्छ । लक्षण देखिएको ४ दिनभित्र र लक्षण नै नदेखिएपनि १४ दिनभित्र सो खोप लगायो भने यसको उपचार प्रभावकारी हुन्छ । सो खोप करिब ८५ प्रतिशत प्रभावकारी छ भनिएको छ । 


मङ्कीपक्सले कोरोना जस्तै महामारी ल्याउने सम्भावना कति छ ?

भाइरल, इन्फेक्सन स्वास्थ्यको अध्ययन गर्नेका लागि, अनुसन्धान गर्नेहरुका लागि सँधै चिन्ताको विषय नै हुन्छ । यसले पहिलो जुन जुन देशमा देखिएको थियो त्यसको सिमा पार गर्दै अन्य देशमा पनि गएपछि यसलाई बढी चासोका रुपमा हेरिएको हो । त्यसमाथि पनि डब्ल्यूएचओले यसलाई खतरा भनेर सचेत गराएको अवस्था छ । 

त्यति हुँदाहुँदै अहिलेसम्मको अवस्था मुल्याङ्कन गर्दा यो त्यति हदसम्म घातक भन्ने त आएको छैन तर यही रोगले गर्दा स्वास्थ्यमा विभिन्न समस्या ल्याउने गर्छ । 

त्यस्तै, यो रोग सर्ने माध्यम एकदमै सजिलो छ । अहिले नै आत्तिहाल्नु पर्ने भन्ने छैन् तर यसलाई बेलैमा ध्यान दिइएन र सचेत भइएन भने घातक हुने पो हो कि भन्ने जोखिम भने छ । 

नेपालमा एमपक्स फैलिने जोखिम कत्तिको छ ?

नेपाल एक खुल्ला बोर्डर भएको देश हो । त्यसैले स्वभावैले सरुवा रोग छिटो सर्ने सम्भावना हुन्छ । तर, हाम्रा छिमेकी मुलुकमा पनि त्यसको सङ्क्रमण भएको अवस्था छैन । 

त्यस्तै नेपाल र भारतजस्तो देशमा यसको संक्रमणमा अलिक नहोला कि भन्ने लाग्छ, किनकि हामीजस्तो संस्कार मान्ने देशमा यौन सम्पर्क सामान्य भइहालेको छैन । त्यस्तै यो २ देखि ४ हप्तामा आफैँ निको भएर जाने भएकाले फैलिन पाउँदैन कि भन्ने हो । 

प्रकाशित मिति:
प्रतिक्रिया दिनुहोस्
The Reporter
Current Affairs
Sidhakura Investigation
थप सबै कुरा
स्वास्थ्य बिमाको ५० करोड भुक्तानी नपाएपछि भरतपुर अस्पतालले हटायो २४ वटा परीक्षण

स्वास्थ्य बिमाको ५० करोड भुक्तानी नपाएपछि भरतपुर अस्पतालले हटायो २४ वटा परीक्षण

“अत्यावश्यक परीक्षण हामीले रोकेका छैनौँ । ती परीक्षणको कीट एवं केमिकल खरिद महँगो हुने हुँदा परीक्षण पनि खर्चिलो हुने गर्दछ । त्यसैले रोक्नु परेको हो ।”
भेरी अस्पतालमा मिर्गौला प्रत्यारोपण सेवा सुरु

भेरी अस्पतालमा मिर्गौला प्रत्यारोपण सेवा सुरु

भेरी अस्पताल, नेपालगञ्जमा आजदेखि मिर्गौला प्रत्यारोपण सेवा सुरु गरिएको छ । अस्पतालका प्रमुख तथा मेडिकल सुपरिटेन्डेन्ट डा निराजन सुवेदीले अस्पतालमा पहिलो पटक मिर्गौला प्रत्यारोपण हुन लागेको बताए ।   
आउँदो मनसुन अनि सम्भावित महामारीको जोखिम

आउँदो मनसुन अनि सम्भावित महामारीको जोखिम

एक दशकअगाडिसम्म पानीजन्य सङ्क्रमणको महामारी बढी देखिने गर्दथ्यो भने पछिल्ला केही वर्षयता तुलनात्मक रुपमा कीटजन्य रोगले तीव्र गति लिइरहेको देखिन्छ । यद्यपि पानीजन्य सङ्क्रमणको जोखिमपूर्ण रुपमा नियन्त्रणमा आइसकेको...
कपाल झर्ने समस्या: कारण, समाधान र दीर्घकालीन रणनीति

कपाल झर्ने समस्या: कारण, समाधान र दीर्घकालीन रणनीति

टाउको सफा राख्नु कपाल झर्ने समस्याबाट जोगिने महत्वपूर्ण उपाय हो। यदि तालु चिल्लो छ भने हरेक दिन वा एक दिनको अन्तरमा कपाल नुहाउनु उचित हुन्छ। सुक्खा टाउको भएका...