जब घरको ढोकै अघि निर्दोष दाजु बहिनीलाई राज्यले ढलायो...

मितिः २०८१ चैत १५ गते

समय : अन्दाजी दिउँसाे ४ः३० बजे

काठमाडौँको कोटेश्वरमा प्रहरीको समूहले अन्धाधुन्द गोली चलाइरहेको थियो । 

दिनभर कार्यालयमा काम सकेर कोठा फर्कँदै थिइन्, कोटेश्वर बस्ने रेबिका खत्री । 

सधैँजसो जडिबुटीबाट गाडी चढेर कोठाअघि ओर्लने रेबिकाले सो दिन भने सार्वजनिक यातायात पाइनन्, कारण थियो राजावादीको प्रदर्शन। 

गाडी नपाएपछि जडिबुटीबाट सडकपेटी हुँदै कोटेश्वरतर्फ लागेकी रेबिकाले कोटेश्वर चोक नपुग्दै ठूलो सङ्ख्यामा प्रहरी र केही हुल मानिसहरू बालकुमारीतर्फ कुदिरहेको देखिन् । 

कहीँ सडक दुर्घटना पो भयो कि भन्ने सोच्दै अघि बढिरहेकी रेबिका कोटेश्वर चोक पुग्दा नपुग्दै अश्रु ग्यासको पिरो धुवाँको शिकार भइन् । 

प्रहरीले हानेको अश्रु ग्यासको धुवाँले कोटेश्वर ढाकिएको थियो । उनी अघि बढ्न सकिनन् । 

उनले कोठामा भएका दाइलाई आफूलाई लिन कोटेश्वर चोकमा रहेको आकाशे पुल छेउमा बोलाइन् ।

कोटेश्वरको भाटभटेनीभन्दा केही भित्र रहेको कोठाबाट उनका दाई दिनेश खत्री बहिनी लिन निस्किए । उनी भित्री गल्ली हुँदै चोकसम्म आइपुगे र सोही बाटो बहिनीलाई लिएर कोठातर्फ लागे । 

कोठा जाँदै गर्दा भित्री गल्लीहरुमा केही युवाहरू यताउता कुदिरहेका थिए । प्रहरीले बन्दुक पड्काइरहेकै थियो । उनीहरु त्यसको प्रवाह नगरी आफ्नो कोठातर्फ अघि बढिरहेका थिए । 

करिब १५ मिनेटको पैदलयात्रापछि उनीहरु डेराअघि पुगे । कोठा पस्न पाउँदा नपाउँदै रेबिका एक्कासि ढलिन् । 

के भयो भनेर दिनेश पछाडि फर्किएर हेर्दा बहिनीको दाहिने खुट्टाबाट रगत बगेको देखे । उनको होसहवास उड्यो । 

हातले रगत थुन्न खोजे सकेनन्, वरिपरिका प्लास्टिक जम्मा गरेर रगत रोक्ने प्रयास गरे सम्भव भएन । त्यतिबेलै त्यही अगाडिको घरको छतबाट कसैले कपडा फालिदिए, उनले त्यसैले बहिनीको रगत थुन्ने प्रयास गरे । रेबिका ढलेको ठाउँमा रगतको आहाल बन्यो ।

बहिनी रगतको आहालमा डुबिसक्दा पनि उद्धारका लागि सुरक्षा निकाय पुगेका थिएनन् । वरिपरिका केही मान्छेले सहयोग गरे कोही रेबिका ढलेको भिडियो खिच्न तर्फ लागे । 

सो समयसम्म पनि दिनेशले बहिनीको खुट्टामा के ले चोट लाग्यो मेसो पाएका थिएनन् । त्यतिकैमा नजिकै रहेका एकजनाले दिनेशको तिघ्राबाट समेत रगत बगिरहेको बताए । त्यसपछि तिघ्रा छामेका दिनेशले आफ्नो तिघ्रा प्वाल परेको पाए । त्यसपछि उनी यकिन भए कि प्रहरीले  चलाएको गोलीले बहिनी ढलाएको रहेछ । 

त्यतिबेला सम्म वरिपरि २÷४ जना मानिसहरू भेला भइसकेका थिए । दिनेशले बहिनीलाई अस्पताल लान सहयोग मागे । उनीहरुले अस्पताल पुर्याउन असम्भव भएको बताए । 

रेबिका बिस्तारै सिथिल हुँदै थिइन् । उनले वरपर हारगुहार गरे । केही छिनमा मानिस भेला भएर उनीहरुलाई नजिकैको क्लिनिकमा पुर्याए । 

क्लिनिक पुर्याउँदा रेविकालाई सास फेर्न समस्या भइरहेको थियो, उनी छट्पटाइरहेकी थिइन् । 

दाजु दिनेशले काममा गएकी अर्की दिदीलाई फोन गरे र रेविकालाई गोली लागेको बताए । फोन पुग्ना साथ दिदी अनिता लगनखेलबाट मोटरसाइकललाई अनुरोध गरेर कोटेश्वर पुगिन् । कोटेश्वर पुग्दाको बहिनीको अवस्था दर्दनाक थियो । 

क्लिनिकको बेडमा छट्पटाइरहेकी बहिनी र भाई देखेर अनिता अत्तालिइन् । हस्पिटल लानका लागि कुनै सवारी साधन उपलब्ध भएनन् । एम्बुलेन्सलाई कोटेश्वरबाट छिर्न सास्ती थियो । 

त्यञ्जिेलसम्म साँझको करिब छ बज्न लागेको थियो । उनीहरुले बल्लतल्ल एक एम्बुलेन्सको जोहो गरे र बहिनी र भाईलाई बानेश्वरको सिभिल अस्पताल पुर्याएर इमर्जेन्सीमा भर्ना गराए । 

भर्ना हुँदासम्म दिनेस अलिअलि बोल्न सक्ने अवस्थामा थिए भने अनिता छट्पटाउन भन्दा केही गर्न नसक्ने अवस्थामा थिइन् । 

घाइते भएको करिब २ घण्टापछि मात्रै उनीहरु दुवै जनालाई अस्पताल भर्ना गर्न सम्भव भयो । 

अनि जानकारी गराइयो परिवारलाई
रेबिका र दिनेश, काका र ठुलो बुबाका छोराछोरी हुन् । उनीहरुको घर उदयपुरको चौदण्डीगढी नगरपालिका हो । दिनेश स्नातक अध्ययन सकेर स्नातकोत्तर गर्न विदेशीने तयारीमा छन् । उनी काठमाडौँ बसेर त्यसैका तयारी गरिरहेका छन् ।

रेबिका कोटेश्वर बहुमुखी क्याम्पसमा बिबिएस तेस्रो वर्षमा अध्ययनरत विद्यार्थी हुन् । उनी बिहान क्याम्पस जाने र दिउँसो काम गर्छिन् ।

उनीहरुका बाबुआमा उदयपुरमै बस्छन् । घरमा, भाइबहिनि घाइते भएको खबर दिदिले उनीहरुलाई अस्पताल भर्ना गरेपछि मात्रै सुनाइन् । 

उनीहरुलाई भर्ना गरेपछि अस्पतालले तत्कालै रगतको जोहो गर्न भन्यो । भोलिपल्ट परिवार पनि अस्पताल आइपुगे । अहिले दिनेश र रेविकाको उपचार चलिरहेको छ । 

बहिनी एमआईसियुमा, दाजु डिस्चार्ज, सरकारमाथि प्रश्न
सो दिन रेबिका र दिनेशलाई राजावादीको प्रदर्शन छ भन्ने थाहा थियो तर यो हदसम्म होला भन्ने कल्पनानै थिएन । अनि न उनीहरु प्रदर्शनमा गएका थिए, न त्यसबारे कुने चासो नै थियो । ‍तर अवस्था असामान्य बन्यो ।

काठमाडौँको तीनकुने, कोटेश्वर, बालकुमारी लगायत क्षेत्र रणमैदान बनेको थियो । प्रदर्शनकारी तीनकुनेबाट भड्किएर कोटेश्वरको भाटभटेनी तोडफोड र लुटपाट गर्न, बालकुमारीमा गाडी जलाउन पुगेको विषय पनि दाजु बहिनी दुवै जनालाई थाहा थिएन । 

सोही कारण रेबिका मुख्य सडकको सडकपेटी भएरै कोठातर्फ अघि बढिरहेकी थिइन् । दाजु बहिनी लिन चोक पुगेका थिए । तर उनीहरु कोठा पुग्न नपाउँदै प्रहरीले निर्दोष दाजुबहिनीलाई सडकमै ढालिदियो । 

प्रहरीले दिनेशलाई हानेको गोलीले उनको तिघ्रा छेडेर, पछाडि रहेको सटरमा ठोक्किएर पुन फर्किएर बहिनीको तिघ्रा फुटाएको पाइएको छ । 

यतिबेला रेबिका सिभिल अस्पतालको एमआइसियूमा उपचाररत छिन् भने दाजु दिनेश ४ दिनको अस्पताल बसाईपछि डिस्चार्ज भएका छन् । 

घाइते शरिर लिएर घर फर्कन लागेको उनी विभिन्न व्यवस्थाका नाममा जनता मार्ने र जनतालाई दुख दिने काम बन्द गर्नुपर्ने बताउँछन् । 

अहिले रेविकाको अवस्था पनि सुधारोन्मुख रहेको छ । चिकित्सकको निरन्तर निगरानीमा उनको उपचार भइरहेको छ। उदयपुरबाट बुढा भएका बाबु आमा आएर एमआईसियूको ढोका कुरेर बसेका छन् ।
उता एमआईसियूमा भएकी रेबिका सामान्य इशारा र हाउभाउ गर्न सक्ने भएकी छिन् । 

यसरी प्रहरीले मान्छे ताकिताकि, त्यसमाथि पनि आन्दोलनमा संलग्न नै नभएकाहरुमाथि निर्मम ढंगले गोली प्रहार गर्नुले सुरक्षा प्रणालीमाथि प्रश्न उठाएको छ । सो दिन नेपाल प्रहरीले आन्दोलनमा सहभागि भएका भन्दा आन्दोलनमा सरिक नभएका नागरिकमाथि आफ्नो शक्ति देखाएको पाइएको छ । 

उता नेपाल प्रहरीले बुधबार पत्रकार सम्मेलन गरेर रेबिका र दिनेश खत्रीमाथि झुक्किएर गोली लागेको बतायो । नेपाल प्रहरीका केन्द्रीय प्रहरी प्रवक्ता डीआईजी दिनेश आचार्यका अनुसार भाटभटेनी सुपरस्टोरमा भएको लुटपाट नियन्त्रणमा लिने क्रममा बल प्रयोग गर्दा  उनीहरुलाई झुक्किएर गोली लागेको हो । आचार्य भने, ‘भाटभटेनी सुपरस्टोरमा भएको लुटपाट नियन्त्रणमा लिने क्रममा बल प्रयोग गर्दा त्यसको असर रेविका र उनका दाजुमाथि परेको हो। उहाँहरूलाई झुक्किएर गोली लागेको हुनुपर्छ ।’

000

प्रहरीको प्रारम्भिक विवरण अनुसार घाइते ५१ मध्ये ३५ जनाको डिस्चार्ज भइसकेको छ। १६ जना उपचाररत छन्। यी मध्ये केएमसी अस्पतालमा ६ जना छन् भने ट्रमा सेन्टरमा गोली लागेका दुई जना उपचाररत छन्। यस्तै सिभिलमा रेविकासहित तीन जना, विएन्डवीमा चार जना र पाटन अस्पतालमा एक जनाको उपचार भइरहेको छ। उपचाररत अधिकांशलाई गोली लागेको छ।

राजावादी आन्दोलनमा कुनै सम्बन्धनै नभएका दिनेश र रेविकासँगै डिल्लीप्रसाद लुइँटेल  इन्द्रमाया खत्री लगायतले अनाहकमा राज्यको गोली खाएका छन् । 

सो दिन प्रहरीले ६० राउन्ड गोली चलाएको पाइएको छ । जसमा भिड नियन्त्रण गर्ने नाममा पेस्तोलबाट २ राउन्ड र राइफलबाट ५८ राउन्ड फायर भएको पाइएको छ । 

त्यस्तै सो दिन प्रहरीले प्रदर्शनकारीलाई छर्रा हान्नका लागि २ सय ३९ राउन्ड कार्टिज प्रयोग गरेको छ भने ७ सय ४६ राउन्ड त अश्रुग्यास नै फायर गरेको छ । प्रहरीले फायर गरेका अधिकांश अश्रुग्यास म्याद नाघेको भेटिएका छन् । 

यस्तै प्रहरीले नपट्की आवाज मात्रै आउने ब्ल्यांक राउन्ड १ सय ९२ थान प्रहार गरेको जनाएको छ । 

सो आन्दोलनमा प्रहरीको दमनबाट ५२ जना घाइते भएका छन् । घाइते भएका मध्ये ३५ जना भन्दा बढी डिस्चार्ज भएका छन् भने अन्य उपचाररत छन् । त्यस्तै दर्जनौँ सुरक्षाकर्मी समेत घाइते भएको प्रहरीको तथ्याङ्क छ । 

गृह मन्त्रालयकै तथ्यांकले ३५ सयदेखि ४ हजार मानिस उपस्थित भएको भनिएको सो प्रदर्शन दबाउन सोही अनुपातमा प्रहरी परिचालन गर्दा समेत प्रहरी असफल देखिएको छ । त्यसमाथि पनि निर्दोष नागरिकमाथि गोली प्रहार गरेको विषयले त प्रहरी र प्रशासनको चौतर्फी आलोचना भइरहेको छ । 

000

त्यसो त नेपाल प्रहरीले तीनकुनेमा राजावादीले आयोजना गरेको प्रदर्शनमा कार्यक्रमस्थलमै अश्रुग्यास प्रहार गरेको भनेर भाइरल भएको भिडियोमा सत्यता नरहेको बताएको छ । बुधबार प्रहरी प्रधान कार्यालयमा पत्रकार सम्मेलन गर्दै प्रहरीले उक्त भिडियो डिपफेक भएको बताएको हो । 

‘कार्यक्रममा प्रहरीले अनावश्यक बल प्रयोग गरेको छैन । कार्यक्रम सुरु हुनुभन्दा अगाडि राष्ट्रिय गान बज्दा टियर ग्यास हानेको भन्ने होइन । त्यो ‘डिपफेक’ भिडियो हो । कार्यक्रम नै सुरु भएको छैन, कसरी राष्ट्रिय गान बज्छ ?’ प्रहरी प्रवक्ता दिनेश कुमार आचार्यले भने । 

उनले सो दिन प्रहरी कम्फर्टेबल स्थितिमा नभएको र एक ठाउँबाट हानेको टियर ग्यास अर्को ठाउँमा पुग्न सक्ने बताए । प्रहरीका अनुसार सो दिन २० जनामाथि गोली चलेको थियो । गोली लाग्नेमा २ महिला छन् भने १८ जना पुरुष छन् । 

उक्त दिन ५८ राउन्ड गोली, ७४६ राउन्ड टियर ग्यास, ब्ल्यांक फायर १९२ पटक फायर भएको स्वीकार गरेको छ । प्रदर्शनको दिन ५५ नेपाल प्रहरी २३ सशस्त्र प्रहरी तथा ५३ जना प्रदर्शकारी घाइते भएका छन् ।